Onwijze Moeders: samen jongeren op het rechte pad houden
Tien jaar geleden sloegen buurtmoeders en wijkagent Thomas in de Rotterdamse wijk Delfshaven de handen ineen. Hun missie: jongeren weghouden bij de criminaliteit door in gesprek te gaan met hun ouders.
THOMAS: Dit is wat ik vaak zie,
dat jongeren gebruikt worden, beïnvloed worden door zo'n ronselaar
om drugs te gaan verkopen.
Dat is een heel groot probleem.
Wat beweegt iemand om dat soort dingen te gaan doen?
Daar moet jij, onder andere bij jeugd, ook kijken wat er thuis speelt.
De ouderbetrokkenheid moet veel hoger worden in mijn wijk,
waardoor ik het project Onwijze Moeders heb gestart.
(Joyce, Onwijze Moeders:)
JOYCE: Dat begon op school, vanuit de ouderkamer,
dat we dan bij elkaar kwamen met alle moeders en de wijkagent.
Elke keer behandelden we dan een ander onderwerp.
De ene keer drugs, de andere keer wapens.
Dus als je die moeders, of vaders, bewust maakt,
dan kan dat vanuit huis ook beter aangepakt worden.
We hebben het over jongeren die nooit een verjaardagscadeautje hebben gehad
en nu dat verjaardagscadeautje zelf kunnen kopen, omdat ze daar geld voor krijgen.
Als moeder denk je vaak: dat doet mijn kind niet.
Dat is moedereigen, denk ik. Dat is ook omdat je het niet wilt.
Vaak zien ouders niet wat er op straat gebeurt.
En waar kan je thuis op letten op het moment dat hij thuiskomt?
Denk aan kleding of een bepaalde manier van praten,
dus echt de straatcultuur: wat zegt hij nou?
Ik denk als je vermoedt dat je kind bij duistere praktijken betrokken is,
dat je eerst met je kind praat.
Er zijn vaak in wijken jongerenorganisaties of plekken waar ze vaak komen,
waar je naartoe kan gaan om daar eens te praten:
weten jullie wat er allemaal gebeurt?
Je probeert het altijd eerst zelf.
Als dat niet lukt, kan je andere familieleden inschakelen,
iemand met wie ze graag praten.
Je kan natuurlijk de wijkagent contacten.
Ik merk als je op een andere manier contact hebt met ouders,
ook al is er bijvoorbeeld geen probleem,
maar er is wel vroegtijdig iets gesignaleerd,
dat het veel prettiger is om dan het gesprek aan te gaan met ouders
en daarin samen te werken wat er speelt en hoe we dat kunnen oplossen.
Ik denk dat iedere moeder wil dat haar kind,
ook al kom je erachter dat ze op het foute pad zitten, niet nog verder afglijdt.
Ik merk dat repressie, zeker onder jongeren, niet altijd de oplossing is.
Ik zit meer te denken aan een preventieve werking.
Ik wil die jongens vooral adviseren: ga het gesprek aan,
vooral ook richting iemand die je vertrouwt.
Is dat een rolmodel, is het een jongerenwerker,
is het een wijkagent waar je heel goed mee kan samenwerken?
Is het misschien eventueel toch je vader of moeder, een oudere broer?
Gebruik die om je verhaal te kunnen vertellen,
en maak je probleem bespreekbaar.
Een idee uit de wijk
Buurtmoeders zagen hoe jongeren in hun omgeving steeds vaker werden geronseld voor criminele activiteiten en te maken kregen met social mediagevaren, drugsgebruik, nepvuurwapens of vuurwerkoverlast. Wijkagent Thomas herkende dat beeld: “Veel jongeren doen het gewoon goed op school, maar er is een klein deel dat de criminaliteit inrolt. Dan moet je kijken: wat speelt er thuis? Ouders hebben vaak meer invloed dan ze denken.”
Samen met de moeders uit de buurt besloot hij de krachten te bundelen. Zo werd Onwijze Moeders geboren, een initiatief dat ouders helpt om vroegtijdig in te grijpen.
Gesprekken in de ouderkamer
Het project begon in de ouderkamer op school. Daar kwamen ouders samen om onderwerpen te bespreken die hun kinderen raken, zoals drugs, wapens en straatcultuur. Joyce, een van de moeders, zag hoe waardevol dat was. Ze vertelt: “We kwamen met alle moeders en vaders samen en behandelden steeds een ander onderwerp. Als je ouders bewust maakt, kunnen zij thuis ook beter het gesprek voeren.”
Vertrouwen en signalen
Voor wijkagent Thomas draait het om vertrouwen: zichtbaar zijn in de wijk en ouders op tijd betrekken. “Je merkt het soms aan kleding, aan taal, aan een houding. Dat zijn tekenen van de straatcultuur. Ouders zijn zich daar niet altijd van bewust.”
Joyce vult aan dat dit voor ouders vaak een worsteling is. “Als moeder denk je snel: mijn kind doet dat niet, maar soms weet je gewoon niet wat er op straat gebeurt. Juist daarom is het belangrijk om in gesprek te blijven, en als dat niet lukt, familieleden of de wijkagent in te schakelen.”
Samen voor preventie
Thomas ziet voorkomen als de beste oplossing: “Een straf helpt niet altijd. Wat wel helpt, is voorkomen: het gesprek aangaan met ouders, jongeren en rolmodellen. Samen zoeken naar oplossingen. Iedereen wil veilig leven, en dat begint bij verbinding. Maak je probleem bespreekbaar bij iemand die je vertrouwt!”
“Iedere moeder wil voorkomen dat haar kind bij justitie terechtkomt,” zegt Joyce. “Daarom moet je vroegtijdig aan de bel trekken en het bespreekbaar maken.”
Zie je iets bij je kind waar je je zorgen om maakt? Dit kun je doen:
Vertel je kind over de zorgen die je hebt en bespreek de dingen die je opvallen. Laat je kind weten dat het bij jou terecht kan en dat je er voor je kind bent. Het kan helpen om dit gesprek te voeren terwijl je samen iets aan het doen bent. Bijvoorbeeld tijdens een wandeling, een autorit of de afwas. Dan doe je samen iets anders en kijk je elkaar niet de hele tijd recht aan. Dat voelt voor veel jongeren veiliger en minder heftig. Stel daarbij open vragen, en probeer met een open houding te luisteren naar wat je kind vertelt.
Vertel duidelijk wat de regels zijn, maar zeg niet alleen wat je kind verkeerd doet. Misschien wordt je kind gedwongen om iets te doen, of heeft je kind het gevoel dat het geen keus heeft. Probeer met open vragen erachter te komen wat je kind aan het doen is en waarom. Bespreek samen met je kind wat normaal is en wat niet.
Vertel dat je graag wilt weten waar en met wie je kind tijd doorbrengt. Doe dit zonder te oordelen en leg uit waarom je dat wilt weten. Blijf contact zoeken en laat zien dat je echt wilt helpen.
Lukt het nog niet om zo'n gesprek te voeren?
Als het persoonlijke gesprek niet lukt, kun je het eerst met anderen bespreken of hen om advies vragen. Denk aan andere ouders en deskundigen op school. Of bij de gemeente, in het wijkcentrum of de wijkagent.
Verhalen van moeders
Op de site van stichting De moeder is de sleutel, lees je ervaringsverhalen van moeders die zich zorgen maakten om hun kind en wat zij deden.
Anoniem chatten
Op Platform Keerpunt kunnen jongeren anoniem en veilig via een chat hulp vragen. Met name als ze betrokken zijn geraakt bij criminaliteit of door criminelen onder druk worden gezet. Dit kun je ook samen met je kind doen. De Kindertelefoon heeft ook voor verschillende leeftijden een anonieme chat beschikbaar op de pagina chatten met vrijwilligers. Bellen kan ook: 0800 – 0432.
Overzicht met meer organisaties
Een uitgebreider overzicht van alle organisaties waar je als jongere terecht kunt kun je op de website van het NJi vinden op de pagina Waar kan ik als jongere terecht voor hulp?
Handige apps
Installeer in overleg met jouw kind een volg-app zoals ‘Life 360’ op zijn of haar toestel. Dan kun je in de gaten houden waar je kind is. Bekijk de app voor Android of bekijk de app voor Apple.
Met Family Link bepaal jij wat het beste is voor jouw gezin. Via simpele hulpmiddelen houd je bijvoorbeeld bij wat je kinderen doen op hun apparaten en beheer je de privacy instellingen.
